BADANIA WSTĘPNE I OKRESOWE W CZASIE PANDEMII
- Jeżeli pracownikowi skończy się ważność badań profilaktycznych, może je wykonać, gdy minie zagrożenie epidemiologiczne.
- Badania wstępne i kontrolne są obowiązkowe – nie wolno bez nich dopuszczać pracownika do pracy.
- Badania okresowe zostały zawieszone (nie trzeba także wystawiać skierowań na badania okresowe) – trzeba je jednak wykonać w okresie 60 dni od dnia odwołania okresu epidemicznego.
Główny Inspektor Pracy (GIP) w dniu 23.03.2020 roku wydał komunikat o zawieszeniu obowiązku przeprowadzania badań okresowych – jednocześnie wskazał na konieczność wystawiania skierowań na te badania (w oparciu o te skierowania, badania okresowe miały być wykonane, po minięciu okresu pandemii). Wytyczne GIP nie rozwiązały jednak problemu konieczności wykonywania pozostałych badań – tj. badań wstępnych[1] i kontrolnych. Co istotne – bez tych badań nie wolno dopuścić pracownika do pracy.
Zgodnie ze znowelizowaną w dniu 31.03.2020 r. ustawą z dnia 2 marca 2020 r.
o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw został uregulowany tryb przeprowadzania badań profilaktycznych w tym wyjątkowym okresie.
Przede wszystkim zawieszony został tryb wykonywania badań okresowych określonych Kodeksem pracy w art. 229 § 2 zdanie pierwsze, §4a w zakresie badań okresowych i § 5. Niestety zawieszenie wykonywania badań lekarskich nie dotyczy badań wstępnych i kontrolnych.
Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o COVID-19, w razie braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego (lekarza medycyny pracy), badanie to może zostać przeprowadzone przez innego lekarza. Co więcej, lekarz może to zrobić na odległość – za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności[2]. Takie orzeczenie jest ważne jeszcze przez 30 dni po odwołaniu stanu epidemii. To będzie czas na ponowne przeprowadzenie badań w „normalnym” trybie.
Inne rozwiązanie przewidziano dla orzeczeń wydanych w ramach badań wstępnych
i kontrolnych jeszcze przed epidemią, których termin ważności upłynął po
07.03.2020 r. Podobnie jak orzeczenia z badań okresowych zachowują one ważność przez czas epidemii oraz 60 dni po jej odwołaniu.
Na czas epidemii zawieszone są również inne obowiązki związane z BHP:
- wystawianie skierowań na badania okresowe (Główny Inspektor Pracy w swych wytycznych dotychczas nakazywał wystawianie tych skierowań – miały być one zrealizowane po minięciu okresu pandemii),
- zapewnienie przeprowadzania badań okresowych pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających w dwóch sytuacjach,
- po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,
- po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowany zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Ponadto:
Od dnia ogłoszenia stanu epidemii zawieszony został obowiązek przeprowadzania badań okresowych i badań psychologicznych kierowców wykonujących przewóz drogowy (zarobkowy i niezarobkowy) oraz maszynistów.
UWAGA!!!
Wszystkie zawieszone obowiązki pracodawcy będą musieli wypełnić w ciągu 60 dni po odwołaniu stanu epidemii.
Przepisy dotyczące badań profilaktycznych obowiązują z mocą wsteczną od dnia 08.03.2020 r.
[1] Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, wstępnym badaniom lekarskim, podlegają:
- osoby przyjmowane do pracy,
- pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Kodeks pracy przewiduje wyłączenia w ramach w których wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:
- przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą,
- przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.
Pracownik nie może być dopuszczony do pracy bez badań wstępnych.
[2] Z takiego rozwiązania może skorzystać każdy lekarz, w tym lekarz medycyny pracy. Wynika to z art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o wykonywaniu zawodu lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z którym lekarz może udzielać świadczeń zdrowotnych, w tym badać stan zdrowia i wydawać orzeczenia lekarskie, za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności